روز ۱۳ آگوست (اوت) برابر با ۲۲ مرداد به نام روز جهانی چپ‌دست‌ها ( International Lefthanders Day) نامگذاری شده‌است. نام این روز در سال ۱۹۷۶ برابر با ۱۳۵۵ خورشیدی پیشنهاد شد و به تصویب رسید.
دلیل نامگذاری این روز، انتقاد و اعتراض به این است که تمامی ابزارها و امکانات برای راست دستها طراحی شده( مانند صندلی‌های یک دسته، صندلی راننده در خودروها، قانون‌های راهنمایی رانندگی، میزهای پر کردن فرم در بانک‌ها و اداره‌ها و…) که چپ دستها را مجبور به استفاده از دست راست می‌کنند.
همچنین یکی از هدف‌های این روز مبارزه با باورهای خرافاتی درباره چپ دست‌هاست.
چپ‌دستی به معنای گرایش طبیعی افراد در به کارگیری از دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و به ویژه نوشتن است. بطور طبیعی، بیشتر انسان‌ها راست‌دست هستند به این معنا که برای انجام کارهای روزمره، از دست راست بیشتر استفاده می‌کنند. گروه خیلی کوچکی از افراد نیز یکسان‌دستان هستند که توانایی استفاده از دست چپ و راست را بطور یکسان دارند. مطالعات گوناگون نشان می‌دهد که در جوامع مختلف، ۷۰ تا ۹۰ درصد جمعیت، راست‌دست و دیگران چپ‌دست هستند. درصد بسیار کمی نیز توانایی به کار بردن هر دو دست را دارند.
علل چپ‌دستی
با آنکه هر روزه دنیای تکنولوژی بیشتر پیشرفت می کند اما با این وجود هنوز علت دقیق چپ‌دستی مشخص نیست. نوزاد انسان نه «راست دست» است و نه «چپ دست»، ولی در ماههای اول زندگی کم‌کم به استفاده از یکی از دستها تمایل بیشتری نشان می‌دهد. در شش ماهگی اکثر نوزادان دو دست را بطور یکسان بهکار می‌برند و در پایان سال اول زندگی تمایل به استفاده از یکی از دستها قابل مشاهده و تشخیص است. در طی دومین سال نیز کودکان گاهی دست اصلی خود را به دیگری تغییر می‌دهند، ولی تعداد این تغییر کمتر از سال اول است، بطوری که تعداد تغییر در سومین سال زندگی کمتر از سال دوم می‌شود تا این که در شش سالگی دیگر تقریبا ترجیح دستی ثابت باقی می‌ماند و فرد یا چپ دست می‌شود و یا راست دست و به ندرت یکسان دست.
نظریه‌های مختلفی چون وراثت، یادگیری و فعالیت‌های مغزی در دوران جنینی و کودکی را عامل اصلی چپ‌دستی یا راست‌دستی انسان‌ها می‌دانند.
مدتی قبل پژوهشگران دانشگاه آکسفورد، ژنی را کشف کردند که گمان می‌رود عامل بروز چپ‌دستی در افراد باشد. در انسان‌های حاوی این ژن، بخش راست مغز کار کنترل سرعت و زبان را بر عهده دارد و بخش چپ مغز مسئول احساسات است اما در افراد راست‌دست که این ژن را ندارند وظیفه هر نیمکره‌ی مغز بر عکس این است. به تازگی نیز، پژوهشگران دانشگاه ام آی تی آمریکا، نظریه جدیدی در این رابطه ارائه کرده‌اند. یافته‌های آنان نشان می‌دهد که در رحم مادر، مغز کودکان چپ‌دست آزادانه‌تر از مغز کودکان راست‌دست رشد می‌کند.
راست دستی یا چپ دستی
برقراری برتری در یکی از دستها موجب احساس ثبات و اطمینان و کسب مهارت‌های کامل حرکتی در فعالیت‌ها می‌شود، اما جواب به این سوال که «برتری کدام بهتر است؟» به فرهنگ جامعه‌ای که افراد در آن زندگی می‌کند، بستگی دارد.
دلیل قاطع و روشنی وجود ندارد که بگوییم «راست دستها» بر «چپ دستها» برتر هستند؛ اما سنت موجود این است که «راست دستی» را ترجیح می‌دهند و در فرهنگ ایران نیز همین روال وجود دارد. در واقع «راست دستی» یک قرارداد « فرهنگی ــ اجتماعی » است که بیشتر مردم به حفظ آن تمایل دارند، اما باید به خاطر داشت که این امر نمی‌تواند ملاک برتری افراد باشد.
مسائل اجتماعی و فرهنگی
در زبان لاتین sinister به معنای چپ و در عین حال به معنی شوم و بد یُمنی است. در زبان فرانسوی نیز، gauche برای دو واژه چپ و ناشی بکار می‌رود و در زبان آلمانی، linkisch به معنی چپ‌دست و آدم ناجور کاربرد دارد.
با وجود آنکه جهان ما راست‌دست گرا است و تمام وسایل و ابزارها برای راست دستها ساخته شده است، ولی تعداد چپ دستها نیز در دنیا کم نیست و این باعث شده که آنها در بکار بردن ابزار و وسایل دچار مشکلاتی عمده‌ای شوند. علاوه بر این ، از همان زمان‌های دور چپ دستی ناپسند بوده است و باید اقرار کرد که این ناپسندی در بین اکثر مردم هنوز به قوت خود باقی مانده و معمولا سعی بر این بوده که کودکان را به استفاده از دست راست تشویق و ترغیب کنند. بنابراین کودک چپ‌دست همیشه شرمسار و خجالت زده بوده و این ناراحتی زمانی به اوج خود می‌رسد که پیوسته به او توصیه می‌شود که از دست دیگر خود نیز استفاده کند.
در واقع افراد چپ دست از دیر باز همواره مورد تحقیر و آزار قرار گرفته‌اند، اما باید اذعان داشت که بسیاری از سرشناسان و نوابغ دنیای علم و هنر همگی چپ دست بوده‌اند.
چپ‌دست‌های سرشناس
چپ‌دست‌های ایرانی
- مجید درخشانی نوازنده معروف تار و آهنگ‌ساز ایرانی
- نوشاد عالمیان، بازیکن مشهور تنیس روی میز ایران
- محسن تنابنده بازیگر ایرانی و نقش نقی در سریال پایتخت
روسای جمهور آمریکا
از میان رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا، از جرالد فورد در سال ۱۹۷۴ میلادی تاکنون پنج تای آنها چپ‌دست بودند و اوباما پنجمین رئیس جمهور چپ‌دست این کشور است.
- باراک اوباما، رئیس‌جمهور فعلی ایالات متحده آمریکا
- بیل کلینتون، چهل و دومین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا
- جرج بوش پدر، چهل و یکمین رئیس‌جمهور آمریکا
- ریگان، چهلمین رئیس‌جمهور آمریکا
- جرالد فورد، سی و هشتمین رئیس‌جمهور آمریکا
چپ‌دست‌های مشهور جهان
طبق گزارش نشریه فایننشیال تایمز تعداد مدیران چپ‌دست در شرکت‌های اینترنتی تقریبا دو برابر شرکت‌های غیراینترنتی یا سنتی است.
افلاطون و ارسطو همچنین چارلی چاپلین، نیوتن، بتهوون، سباستیان باخ، لئوناردو داوینچی، میکل آنژ، پیکاسو، شکسپیر، بیل گیتس، مهاتما گاندی، آمیتاب باچان، تام کروز، رابرت دنیرو، نیکول کیدمن، استیو مک‌کوئین، تیم آلن، سارا جسیکا پارکر، آنتونی پرکینز، سیلوستر استالونه، آنجلینا جولی، لیدی گاگا، جیمی هندریکس، گونتر گراس، ماری کوری و ژولیوس سزار نیز از چپ‌دست‌های نامی هستند.
رافائل نادال، تنیس‌باز نامدار اسپانیایی نیز چپ‌دست است.
