با ریشه تاریخی و ۱۰ حقیقت جالب درباره قرنطینه آشنا شوید

با شیوع ویروس کرونا بیش از یک سوم جمعیت جهان به قرنطینه رفتند و بسیاری از آن‌ها هنوز هم در قرنطینه به سر می‌برند یا با طرح فاصله‌گذاری یا محدودیت‌های اجتماعی روبرو هستند. اما بهتر است بدانید اعمال محدودیت‌ها و قرنطینه به دلیل شیوع بیماری به دهه‌های اخیر محدود نبوده و در دوران گذشته نیز با شیوع بیماری‌های همه‌گیر قرنطینه به روش‌های مختلف اجرا شده و در کتاب‌ها نیز راه‌هایی برای اجرای قرنطینه و پیشگیری از شیوع بیماری ذکر شده است. در همین راستا، در این قسمت از دیجی فکت می‌خواهیم به ۱۰ حقیقت جالب درباره قرنطینه اشاره کنیم. با دیجی رو همراه باشید.

۱۰٫ ریشه واژه قرنطینه

در گذشته، واژه انگلیسی “Quarantine” برای توصیف دوره‌ای به کار می‌رفت که یک کشتی مشکوک به ناقل بیماری همه‌گیر در بندر قرنطینه می‌شد. این واژه برای اولین بار در قرن ۱۷ ابداع شد و از واژه ایتالیایی quaranta giorni گرفته شده که به معنی “دوره ۴۰ روزه” است. شیوع طاعون طاعون خیارکی یا بوبونیک که در سراسر قاره اروپا گسترش یافت یکی از بزرگترین و وحشتناک‌ترین نرخ مرگ‌ومیرها در تاریخ بشریت را رقم زد. در اواسط دهه ۱۳۰۰، طاعون در شهرهای نمادین اروپا از جمله ونیز گسترش یافت.

در سال ۱۳۷۷، مقامات جمهوری راگوسا (در حال حاضر دوبرونیک کرواسی) قانون ترنتینو را تصویب کردند. این قانون، کشتی‌های ورودی از مناطق تحت تأثیر طاعون را ملزم می کرد تا افراد را قبل از پیاده شدن تا ۳۰ روز در انزوا نگهدارند. سرانجام، شهرهای مجاور نیز این قانون را تصویب کردند. طی چند دهه، شهرها مدت زمان قرنطینه خانگی را به ۴۰ روز افزایش دادند و به دلایلی نامعلوم، واژه ترنتینو به قرنطینه تغییر یافت. واژه‌ی “قرنطینه” از آن زمان تاکنون معنا و شکل وسیع تری به خود گرفته است. امروزه قرنطینه به اقدامات مختلفی از جداسازی گروهی از افراد که به یک ویروس یا بیماری واگیردار آلوده هستند تا صدور گواهی بهداشتی برای کشتی‌ها (گواهی نبود بیماری‌های همه‌گیر در کشتی یا در بندر که به ناخدا می‌دهند تا به ماموران بندر بعدی نشان دهد) و همچنین محدود کردن رفت و آمد مردم برای جلوگیری از گسترش بیماری و ضدعفونی اشاره دارد.

۹٫ پرچم دورنگ قرنطینه

هر دولتی می‌داند که همه‌گیری بر اقتصاد همه بخش‌های مختلف جامعه از جمله بخش‌های کشاورزی، بهداشت، حمل و نقل و تجارت خارجی تأثیر می‌گذارد. در نتیجه، انسانها قرن‌ها به تهدید عوارض و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های همه‌گیر از طریق راهبردهای هماهنگ برای کنترل بیماری واکنش نشان داده‌اند. برافراشتن پرچم قرنطینه یکی از این روش‌ها است.

اولین باری که از پرچم قرنطینه استفاده شده و شواهد آن وجود دارد به قرن ۱۸ بازمی‌گردد. در طی آن دوره، از علامت‌هایی استفاده می‌شد تا نشان دهد هیچ بیماری واگیرداری در کشتی‌های دریایی ورودی وجود ندارد.

پرچم قرنطینه فعلی (LIMA) یک نماد بین‌المللی و به رنگ سیاه و زرد است که به آن پرچم زرد (نشان قرنطینه) نیز گفته می‌شود. در گذشته، هر کشتی‌ای که در شرایط قرنطینه اجباری قرار داشت برای پهلوگیری باید با برافراشتن این پرچم آلوده بودن کشتی را نشان می‌داد. با این حال، امروزه رنگ زرد پرچم نشانه پاک بودن کشتی است و اگر کشتی عاری از هرگونه بیماری ویروسی و واگیردار باشد باید با برافراشتن پرچم زرد، درخواست خود برای ورود به بندر و انجام داد و ستد را نشان دهند.

۸٫ در کتاب انجیل دستورالعمل‌هایی برای قرنطینه آمده است

اولین بار در کتاب انجیل به قرنطینه اشاره شده است. در کتاب لاویان (از کتاب‌های تورات در عهد عتیق) که احتمالاً در قرن ششم قبل از میلاد مسیح نوشته شده نیز روشی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های همه‌گیر در دوره موزائیک شرح داده است. در این کتاب توصیه شده که افراد بیمار باید برای مدتی قرنطینه شوند تا اینكه کشیشان سلامتی آن‌ها را تایید كنند. در قسمتی از کتاب لاویان آمده:

 اگر لکه روی پوست سفید باشد اما این سفیدی فقط روی سطح پوست باشد و موها سفید نشده باشند، کشیش هفت روز شخص را قرنطینه می‌کند. در روز هفتم، کشیش دوباره شخص را معاینه خواهد کرد. اگر از دید او، زخم همان باشد و بهبود نیافته باشد كشیش هفت روز دیگر به دوره قرنطینه اضافه می‌کند.

به قوانین این چنینی معمولاً “قانون پرونده‌ای” گفته می‌شود. این روایات نشانگر انواع مختلفی از اتفاقات واقعی هستند که ممکن است در آن زمان مردم با آن‌ها روبرو بوده‌اند. این قوانین به مسائلی مثل کنترل ترشحات آلوده بدن، لباس‌های کثیف و آلوده، خانه‌های بیمار و اپیدمی می‌پردازند.

۷٫ فضانوردان آپولو ۱۱ برای جلوگیری از ورود جرم‌های ماه و نابود کردن زمین قرنطینه شدند

ناسا پس از ماموریتی که به قدم گذاشتن انسان روی ماه انجامید تمام تلاش خود را کرد تا سه فضانوردی كه از مأموریت فراموش‌نشدنی آپولو ۱۱ بازگشته بودند را قرنطینه کند. قبل از این هم با انجام ماموریت‌های مربوط به کاوش ماه در مدارهای نزدیک مشخص شده بود که ماه از پنیر یا مزخرفاتی از این دست ساخته نشده است!

با این حال، در آن زمان هیچ کس مطمئن نبود که ماه استریل شده است یا خیر. بنابراین، برای جلوگیری از ورود میکروب‌های احتمالی ماه به زمین و نابود کردن جمعیت کره زمین تصمیم به قرنطینه فضانوردان گرفته شد.

پس از فرود اتاقک فضاپیمای آپولو ۱۱ در اقیانوس آرام در ۲۴ ژوئیه ۱۹۶۹، فضانوردان با خدمه نیروی دریایی در ناو هواپیمابر USS Hornet دیدار کردند. خدمه نیروی دریایی لباس‌های ایزوله بیولوژیکی را به فضانوردان دادند و آن‌ها را به آزمایشگاه Lunar Receiving Laboratory انتقال داده و به مدت سه ​​هفته قرنطینه کردند.

جز آن دست از افرادی که فیلم علمی تخیلی سال ۱۹۷۹ بیگانه را دیده‌اند، بسیاری دیگر شاید این اقدام را افراطی بدانند. احتمال اینکه فضانوردان نوعی پاتوژن را به زمین منتقل کنند بسیار کم است. اما اگر این اتفاق می‌افتاد بعید بود که انسان از پیامدهای آن در امان بماند. پس از مأموریت آپولو ۱۴، این روش کنار گذاشته شد زیرا هنوز هیچ گونه شواهدی مبنی بر وجود حیات در ماه پیدا نشده است.

۶٫ قرنطینه افرادی با تغییرات عجیب در بیماری

در گذشته، از افرادی که تغییرات غیرعادی در بیماری آن‌ها مشاهده می‌شد، می‌خواستند تا خود را قرنطینه خانگی کنند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۷، پزشکان بیماری شخصی به نام اندرو اسپیکر، یکی از وکلای شهر آتلانتا را یک نوع سل مقاوم در برابر دارو تشخیص دادند. پس از آن، مرکز کنترل و مبارزه با بیماری دستور داد كه او باید قرنطینه شود. او ابتدا فرار کرد. با این حال، بعداً در مرکز ملی تحقیقات و پزشکی یهود در دنور دستگیر و قرنطینه و در نهایت، درمان شد.

مری مالون، آشپز ایرلندی نیز بیش از ۵۰ نفر را به تب حصبه مبتلا کرد که به مرگ دست کم سه نفر از آن‌ها منجر شد. بیماری او بسیار واگیردار به نظر می‌رسید و به همین خاطر مجبور شد بقیه عمر خود را در انزوا بگذراند. پس از گذشت بیش از ۲۵ سال در قرنطینه، او در تنهایی خود درگذشت. امروزه از اصطلاح “مری تیفوئیدی” برای اشاره به اشخاص حامل بیماری تیفوس استفاده می‌شود.

۵٫ نوابغی که به لطف فاصله‌گذاری اجتماعی ظهور کردند

با شیوع طاعون خیارکی یا بوبونیک در سال ۱۶۶۵ در لندن، دستورالعمل‌هایی برای “فاصله‌گذاری اجتماعی” تدوین و این امر باعث شد که پردیس‌های دانشگاهی سراسر انگلیس تعطیل شوند. بیشتر افراد از این اقدام ناراحت و ناراضی بودند اما برای دانشجوی نابغه کالج ترینیتی کمبریج به نام سر آیزاک نیوتن تفاوتی نداشت. نیوتن در نبود برنامه درسی دانشگاه و اساتیدش غرق در اکتشافات شد. در ۱۸ ماهی که در انزوا به سر برد، پایه‌های محاسبات را بنیان نهاد، به مطالعه نورشناسی پرداخت و ثابت کرد که نور سفید از همه رنگ‌های طیف مرئی تشکیل می‌شود. قانون انقلابی و جهانی گرانش نیوتن نیز در خانه وی در وولزتروپ‌ مانور (Woolsthorpe Manor) کشف شد.

به گفته ویلیام استوكلی، نیوتن همیشه این سوال در ذهنش بود که چرا سیب همیشه مستقیم از روی درخت به زمین می‌افتد و در پس آن شروع به تأمل كرد که نتیجه آن کشف قانون جاذبه بود. نیوتن پس از طاعون بزرگ به دانشگاه بازگشت و به سمت استادی رسید. اکتشافات وی در طول قرنطینه را پایه و اساس برخی از بزرگترین نوآوری‌های علمی می‌دانند.

۴٫ ظهور شکسپیر و دکتر فرانکشتاین

سر آیزاک نیوتن فقط یک نمونه از افراد نابغه دوران باستان بود که در طول قرنطینه خانگی به موفقیت‌های فوق‌العاده‌ای دست یافتند. علاوه بر پیشرفت‌های علمی در دوران قرنطینه، آثار هنری برخی نویسندگان مشهور نیز در رشته ادبیات در همین دوران خلق شد. شاه لیر، نمایشنامه تراژدی شکسپیر در طول قرنطینه سال ۱۶۰۶ نوشته شده است. او همچنین نمایشنامه مکبث را در این دوره نوشت.

در سال ۱۸۱۶، طی بیماری همه‌گیر وبا که بیشتر اروپا را تحت تأثیر خود قرار داد مری شلی ۱۹ ساله اولین رمان علمی-تخیلی  فرانکنشتاین را در دوران قرنطینه و محدودیت‌های رفت و آمد نوشت. در طی نوشتن این رمان بود که او به معرفی مفهوم داستان ترسناک کمک کرد و رمان فرانکنشتاین او دو سال بعد منتشر شد.

۳٫ فرار دولتمردان غربی از بیماری و قرنطینه کردن خود

سال ۱۷۹۳ را باید وحشتناکترین سال در تاریخ فیلادلفیای پنسیلوانیا نامید. تابستان بسیار گرم، سوزان و مرطوب بود و خیابان‌ها پر از اجساد افرادی بود که در اثر طاعون زرد (تب زرد) زندگی آن‌ها به پایان رسیده بود. این بیماری ضربه سختی به فیلادلفیا زد. پزشکان منشا این بیماری را نمی‌دانستند و هنور کشف نکرده بودند که پشه ناقل این بیماری بوده است.

به محض شروع بیماری و شیوع آن، رئیس‌جمهور واشنگتن و کل دولت فدرال تصمیم به ترک شهر گرفتند. در آن زمان واشینگتن پایتخت موقت ایالات متحده بود. به روشی مشابه، پادشاه چارلز دوم انگلیس تصمیم گرفت برای فرار از طاعون بزرگ در سال ۱۶۶۵ لندن را ترک کند. پادشاه به همراه خانواده و کل دربارش، در ژوئیه همان سال شهر را به مقصد سلیسبوری ترک کرد. آن‌ها بعداً و در سپتامبر ۱۶۶۵ هم پس از کشف برخی از موارد طاعون در سالسبری به آکسفورد نقل مکان کردند.

۲٫ اثربخشی قرنطینه هنوز مورد بحث است

در حالی که ثابت شده قرنطینه در جلوگیری از شیوع بیماری‌ها در مناطق پرجمعیت اثر دارد اما همه افراد با این نظر موافق نیستند. اصول اخلاقی و اثربخشی این واکنش همچنان از موضوعات مورد بحث درباره قرنطینه اجباری است. هنگامی که ویروس سارس در کانادا در سال ۲۰۰۳ شیوع پیدا کرد، کل تورنتو در شرایطی مشابه قرنطینه قرار گرفت. سال بعد، یک مطالعه نشان داد که مقامات بهداشت عمومی باید به جای قرنطینه اجباری، روی کنترل تماس افراد با یکدیگر تمرکز می‌کردند.

در دوران شیوع ابولا در غرب آفریقا در سال ۲۰۱۴ هم کارکنان بهداشت پس از بازگشت به آمریکا در برخی ایالت‌های ایالات متحده قرنطینه شدند. دکتر توماس فریدن، مدیر CDC در آن زمان، از دولت‌ها به دلیل این نوع برخورد با کارکنان بهداشتی که برای مقابله با ابولا در غرب آفریقا تلاش می‌کردند انتقاد کرد.

گاهی اوقات نیز فعالان حقوق مدنی نسبت به اعمال قرنطینه اعتراض می‌کردند، حتی اگر این کار برای پاکسازی و جلوگیری از شیوع بیماری انجام می‌شد. اما بسیاری دیگر با بیان اینکه مقامات بهداشت حق اجرای این عمل را دارند به این اعتراضات پاسخ داده‌اند.

۱٫ جزیره مرگ

در سیاره زیبای ما، جزایر خالی از سکنه زیادی وجود دارد. برخی از آن‌ها ناشناخته و برخی دیگر به پناهگاهی برای حیات‌وحش تبدیل شده‌اند و مردم حق ورود به آن‌ها را ندارند. البته ممنوعیت ورود انسان‌ها به برخی از این جزایر، مانند جزیره گروینارد، دلیل مهمی دارد. نیروهای انگلیس پس از اشغال این جزیره کوچک در جنگ جهانی دوم، آزمایشات امکان‌سنجی استفاده از سلاح بیولوژیکی کشنده‌ای به نام آنتراکس را آغاز کردند. از آنجا که متفقین از تهدیدات و حمله شیمیایی نازی‌ها می‌ترسیدند، تصمیم گرفته بودند در این زمینه پیش قدم شده و خود را آماده حمله کنند!

آن‌ها نوعی آنتراکس به نام Vollum 14578 را آزمایش کردند. تمام ۸۰ گوسفندی که برای آزمایش در منطقه انفجار گذاشته شده بودند ظرف چند روز پس از قرار گرفتن در معرض این سلاح بیولوژیکی جان خود را از دست دادند. اما خوشبختانه جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ به پایان رسید و هیچگاه از این سلاح‌ها استفاده نشد. صاحب اصلی جزیره سپس خواستار بازگشت به جزیره خود شد. با این حال، این مکان غیر قابل سکونت شده بود و از بین بردن آلودگی‌ها و پاکسازی جزیره هزینه بسیار بالایی داشت. از همین رو جزیره اسکاتلندی به مدت ۴۸ سال در قرنطینه بود تا اینکه در سال ۱۹۹۰ و چهار سال پس از طی یک فرایند ضد عفونی، با از بین رفتن علائم هشداردهنده، در نهایت امن بودن جزیره گروینارد اعلام شد.